Fitre Nedir? Fıtır Sadakası Hükmü

Fitre Nedir, Fıtır Sadakası Ne Demektir?

Fitre nedir sorusunun cevabını iki şekilde verebiliriz. Kelime manası olarak fıtır oruç bozma manasına gelip bayram günü için kullanılmaktadır. Fıtır burada fıtrat (yaratılış) manasında değildir. Fıtır sadakası Ramazan’ın sonuna yetişen mükellef Müslümanların vermiş olduğu vacip bir sadakadır. Bu bir yardımlaşmadır, orucun kabulüne ve can çekişme ile kabir azabından kurtuluşa bir yold olduğu bildirilmiştir. Fitre, yoksulların ihtiyaçlarını gidermeye, bayram gününün sevincine katılmalarına bir yardımdır. Bu yönü ile fıtır sadakası, insanlık için bir hayır görevidir.

Kimler Fıtır Sadakası Vermekle Yükümlüdür?

Fitre nedir sorusunun cevabından sonra, kimler fitre vermelidir sorusu geliyor. Ramazan-ı Şerifin sonuna yetişen ve temel ihtiyaçlarından başka nisap miktarı( 96 gram altın değerinde) mala sahip bulunan her bir hür Müslümana vermesi vacip olan bir sadakadır.

Fıtır Sadakası Kimlere Verilir, Kimlere Verilmez?

Burada zekat ile aynı hükümler geçerlidir. Bir kişi nesep bakımından üst ailesi olan annesine, babasına, dedesine ve bunun gibi üst soyuna fitre veremez. Alt ailesi dediğimiz çocukları ve torunları gibi kimselere de fıtır sadakasını vermesi sahih olmaz. Bir de kadının kocasına vermesinde ihtilaf olmakla beraber karı-kocanın birbirlerine vermeleri de sahih değildir. Mesela bir kimse kendi fitresini fakir olan hanımına, babasına veya oğluna veremez.

Fıtır sadakası şer’i olarak fakir sayılan (yani temel ihtiyaçlarının dışında nisap miktarı mala sahip olmayan) kimselere verilir. Nisâb miktarı bir mala sahip olan her Müslüman için zekât almak veya vâcib olan sadakaları kabul etmek haramdır. 

Fıtır Sadakası Ne Zaman Verilir?

Fıtır sadakası, Ramazan bayramının birinci günü fecrin doğuşundan itibaren vaciptir. Yani o vakitte artık verilmesi gerekir. Ancak fakirler bu sadakayla bayram namazına çıkmadan önce ihtiyaçlarını tedarik eder. Bu sebeple sadakayı bu vakte kadar bırakmamak, daha evvelinden vermek faziletlidir. Hatta fıtır sadakası bayramdan aylar evvel dahi verilebilir.

Fitrenin Buğday, Arpa, Hurma veya Üzüm Olarak mı Verilir?

Fıtır sadakası buğday, arpa, hurma ve üzümden verilebildiği gibi bunların yerlerine kıymetlerinin verilmesi de caizdir, hatta daha iyidir. Ancak fakirler, bu şeylere ihtiyaç duyarlarsa kıymetlerini değil bizzat bunları vermek daha iyidir. 

Vaktinde Ödenmeyen Fıtır Sadakası Nasıl Ödenir?

Fıtır sadakasını bayramdan önce ödemeye çok gayret etmeli. Ancak bir sebeple bayramda ödenemeyen fıtır sadakası daha sonra da ödenebilir. Çünkü fıtır sadakasının vakti ömür boyunca devam eder; zenginin üzerinde bir borç olarak kalır.

Fitre Nasıl Verilir?

Fitre sadakası, zekât gibi niyet edilerek fakirlere temlik şekli ile verilir. Yemek ikramı şeklinde verilemez. Bu niyet, malı ayırırken yapılabileceği gibi, fakire verirken de yapılabilir. Ancak fakire bunu verirken fitre olduğunu söylemek gerekmez.

Fitre sadakasını, aralarında eş veya doğum bakımından ilgi bulunanların birbirlerine vermesi sahih değildir. Bir kimse fıtresini, fakir olan karısına, babasına ve oğluna veremez.

Bir kimse fıtresini bir fakire verebileceği gibi, birkaç fakire de dağıtabilir. Birçok kimseler de, fitrelerini birkaç fakire verebilecekleri gibi, bir fakire de verebilirler. Birkaç fitre, gerek aynen ve gerek kıymet olarak sahiplerinin izni ile karıştırılmış bir halde fakirlere verilebilir. Her fitreyi diğerinden ayırmaya gerek yoktur. Bununla beraber fitrelerin ayrı ayrı verilmesi ihtiyata daha uygundur. Fitre sadakası, yükümlünün bulunduğu yerdeki fakirlere verilmelidir. Başka yerlere gönderilmesi mekruhtur.

“Eksiklikten ve fazlalıktan münezzeh ve yüce olan Allâh, doğruyu daha iyi bilir ve O’nun kereminin kemâlinden başarıya ulaştırması ve mükâfatlandırması umulur.”

Fitre Ne Kadar, Kaç Lira?

Fitre nedir, hükmü nedir önemli oldupu kadar fitre nekadar sorusunun cevabı önem taşıyor. Fitrenin miktarı her yıl güncel şartlara göre Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından hesaplanıyor. Bu seneki fitre tutarına Online Fitre Bağışı sayfamızda güncel olarak yer verdik. Ancak, belirlenmiş olan bu miktarın alt sınır olduğunu ifade etmeliyiz. Fitre verecek olanlar kendilerinin ve ailelerinin ortalama yeme-içme durumunu göz önünde bulundurmalıdır. Böylece kendi şartlarına uygun fitre miktarını belirlemelidir, Bu durumda fitreyi vecibe-i kâmil bir şekilde yerine getirmiş olacaklardır.

1. İbni Âbidîn, Reddü’l-Muhtâr Ala’d-Durri’l-Muhtâr, 2/357-358.
2. Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük İslâm İlmihâli, s. 380.
3. Bu nisabdan maksad, iki yüz dirhem gümüş veya yirmi miskal altın veya bunların kıymetine denk bir maldır. Bu mal, temel ihtiyaçlardan (borçtan, oturulan evden, ev eşyasından, bineceği at ve kuşanacağı silahtan, ailesinin bir aylık veya bir yıllık geçiminden) fazla bulunmalıdır. Bu fazla malların para veya ticaret malı olması şart değildir. Bu fazla olan mal üzerinden bir yıl geçmesi de aranmaz. (Büyük İslâm İlmihâli)
4. Büyük İslâm İlmihâli, s.380.
5. İbni Âbidîn, Reddü’l-Muhtâr Ala’d-Durri’l-Muhtâr, 2/358.
6. Kaynakları ayrıca zikredilmemiş olan kısımlar, Ömer Nasûhi Efendi’nin Büyük İslâm İlmihâli’nin 380-383. sayfaları arasından derlenerek iktibâs edilmiştir.